تبدیل تاریخ
شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان یکی از مکانهای حیرتانگیز در ایران و نماد باشکوهی از قدمت و پیشینه تاریخی غنی ایران و دیار سیستان و بلوچستان است. این منطقه اعجابانگیز و دیدنی بهدلیل داشتن آثار و نشانههای مختلفی که از یک تمدن پیشرفته و بزرگ خبر میدهد، مورد توجه بسیاری از باستانشناسان و گردشگران جهان قرار گرفته است. بر اساس آثار کشفشده در این منطقه و بقایای این تمدن باستانی اطلاعات ارزشمندی در اختیار مورخان و باستانشناسان قرار گرفته است که اکثر آنها حیرتآور و تأمل برانگیز هستند. حضور در این سرزمین رازآلود و آشنایی با این تمدن بسیار پیشرفته و بزرگ یکی از بهترین و نابترین تجربههای هر گردشگر و علاقمند به تاریخ خواهد بود.
سئوالات مختلف و متعددی در ارتباط با این منطقه تاریخی و اکتشافات بهعمل آمده در آن وجود دارد. از جمله اینکه چرا به این محل، شهر سوخته میگویند؟ چه چیزهایی در این منطقه توجه باستانشناسان را به خود جلب کرده است؟ اکتشافات مهم و معروف در شهر سوخته چیست؟ این سرزمین اسرارآمیز پتانسیل و ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک شهر-موزه دارد و باستانشناسان همچنان در پی کشف اسرار و اطلاعات تازهای از این منطقه هستند. برای آشنایی بیشتر با این میراث بسیار ارزشمند تا پایان این مطلب با مجله گردشگری توتک همراه باشید
شهر سوخته یکی از قدیمیترین تمدنهای بشری است که بر اساس مستندات و مشاهدات باستانشناسان و مورخان بالغ بر پنجهزار سال قدمت دارد. این منطقه که در ساحل دریاچه هامون و کرانههای رود هیرمند قرار دارد یکی از شهرهای مهم در مسیر ارتباطی شبه قاره هند و بینالنهرین در دوران باستان بوده است. تاریخ شکلگیری و احداث این شهر به هزاره سوم پیش از میلاد مسیح نسبت داده میشود. برخی از باستانشناسان سابقه سکونت در این منطقه را معاصر با عصر برنز دانسته و گروه دیگری بر این باور هستند که قدمت این شهر به دوران تمدن عیلام برمیگردد.
با وجود تمامی آراء و عقاید مختلفی که در ارتباط با دوران شکلگیری و توسعه تمدن در شهر سوخته وجود دارد، آنچه مسلّم است توسعهیافتگی و شکوه این دولت-شهر باستانی است. با توجه به اینکه دریاچه هامون در دوران باستان و بیش از پنج هزار سال قبل دریاچهای پر آب بوده که توسط رود بزرگ هیرمند تغذیه میشده است، سرسبزی و حاصلخیزی این منطقه دلیل اصلی شکلگیری شهر سوخته بوده است. این شهر بیش از ۲۸۰ هکتار مساحت داشته و از پنج بخش اصلی تشکیل شده است. هشتاد هکتار از مساحت شهر به منطقه مسکونی در شمال شرقی اختصاص داشته و گورستان، بخش مرکزی، ناحیه مخصوص فعالیتهای صنعتی و اداری از دیگر مناطق این شهر بهشمار میروند.
نخستین نشانههایی که از وجود یک منطقه باستانی عظیم در این منطقه خبر میداد
در دوران قاجار و توسط یک مستشار نظامی بریتانیایی با نام کُلنل بیتس گزارش شد. مدتی بعد باستانشناس مشهور مجارستانی-بریتانیایی، سِر مارک اورل اشتین، در سال ۱۹۳۷ کاوشهای دقیقی در این منطقه به انجام رساند و گزارشهای ارزشمندی از وجود یک شهر باستانی بزرگ در این منطقه ارائه داد. پروژه کاوش و تحقیقات گسترده در این منطقه در سال ۱۹۶۷ توسط باستانشناسان ایتالیایی آغاز شد و با اضافه شدن گروهی از باستانشناسان و دانشمندان ژاپنی ابعاد وسیع و گستردهای پیدا کرد
بیش از یک دهه تحقیق و کاوش توسط دانشمندان ژاپنی و ایتالیایی نتایج و کشفیات ارزشمند و حیرتانگیزی به همراه داشت. ادامه تحقیق و کاوش در شهر سوخته در اواسط دهه ۱۳۷۰ شمسی و تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از سر گرفته شد. شهر سوخته بهدلیل وسعت و سطح بالای توسعهیافتگی در دوران باستان، ظرفیت بالایی برای تحقیقات تاریخی و علمی دارد. به همین دلیل بررسی تاریخچه شهر سوخته و مراحل اکتشاف در این منطقه همچنان بهصورت مداوم و پیوسته ادامه دارد.
بر اساس نتایجی که تا به امروز از کاوش در شهر سوخته بهدست آمده است باستانشناسان بر این عقیده هستند که سابقه شهرنشینی در این منطقه به فاصله زمانی ۳۱۰۰ تا ۱۹۰۰ سال پیش از میلاد مسیح برمیگردد. مورخان عمر این تمدن را به چهار دوره پایهگذاری و ساخت، شکوفایی و توسعه، تضعیف و زوال، و سقوط و نابودی تقسیم کردهاند. آنچه باعث میشود تا این منطقه را با عنوان شهر سوخته نامگذاری کند به عقیده بسیاری از کارشناسان ارتباطی با آتشسوزی و نابودی این تمدن بر اثر حمله اقوام مهاجم و بیابانگرد شرقی ندارد. بر اساس برخی مستندات این شهر در دوران چهارگانه حیات خود دوبار طعمه حریق شده است. آتشسوزی نخست به دوران توسعه و ترقی شهر و دومین آتشسوزی به دوره پایانی و سقوط شهر مربوط میشود. با این وجود این موضوع هم دلیل نام گذاری شهر سوخته با این عنوان نیست.
عبارت شهر سوخته نخستین بار توسط سر مارک اورل اشتین برای این منطقه بهکار رفت. دلیل نامگذاری شهر سوخته وجود لایه ضخیم و پردامنهای از خاکستر در این منطقه بود. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان و مورخان حتی فرضیه وقوع آتشسوزی در این شهر را رد میکنند. اصلیترین و محتملترین دلیل برای وجود این لایههای خاکستر به دو موضوع برمیگردد. نخستین موضوع توسعه و رونق صنایع مختلف در این ناحیه است. کورههای مختلفی درمنطقه صنعتی این شهر وجود داشته است که خاکستر باقیمانده در تمامی این کورهها در بخش مشخصی تخلیه میشده است.
دلیل دیگر برای وجود این لایه خاکستر در شهر سوخته مربوط به اقوام بیابانگرد و کوچرو است که در این منطقه توقف و برای روشن کردن آتش تنورهای کمعمقی حفر کرده و هنگام عزیمت آنرا ویران میکردهاند. فرضیه هجوم اقوام همسایه و جنگ بهعنوان یکی از دلایل نابودی این تمدن هم از سوی بسیاری از مورخان رد میشود. تمدن شهر سوخته، تمدنی صنعتمحور بوده که از این لحاظ یکی از بزرگترین و پیشرفتهترین تمدنهای تاریخ بهحساب میآید. یکی از موارد جالب توجه در اکتشافات این منطقه عدم وجود سلاحهای جنگی و جنگافزار است. آنچه در کاوشهای انجام گرفته در این شهر باستانی بهدست میآید جلوههای مختلفی از توسعه و تکامل حیرتانگیز علوم فنی و پزشکی، هنر، صنایع مختلف، صلح و اتحاد هستند.
شهر سوخته یکی از مناطق بینظیر و شگفتانگیز شرق ایران است که سفر به آن و تجربه فضای اسرارآمیز و منحصربهفرد آن یکی از بهترین خاطرات هر گردشگر و ایرانگرد خواهد بود و دلیلی است که باید از شهر سوخته دیدن کرد. اما در پاسخ به این سئوال که چرا باید از شهر سوخته دیدن کنیم باید گفت که بازدید از این منطقه فرصتی برای درک و شناخت ریشهها و غنای فرهنگی عمیق ایرانزمین است. اکتشافات و تحقیقات پیوسته و توقفناپذیر این منطقه همواره مورخان و باستانشناسان را شگفتزده میکند. بر اساس مشاهدات و نتایج جدید مورخان اعتقاد دارند که تمدنی بزرگ و پیشرفته در مناطق شرقی و جنوبی ایران وجود داشته که شهر سوخته بخشی از آن است.
آنچه تا به امروز در شهر سوخته کشف شده است حیرتآور و ستایش برانگیز است. آثار مختلفی که در این شهر باستانی کشف شده در موزه واقع در محوطه شهر سوخته به نمایش گذاشته میشود. در موزه شهر سوخته آثار و بقایای مختلفی که از اکتشافات بهدست میآیند در چند گروه تقسیم و نمایش داده میشوند. مهمترین اشیاء و آثاری که در این موزه میتوان دید بهاین شرح هستند:
بر اساس اکتشافات باستانشناسی نظم، توسعهیافتگی، آبادانی و رفاه بالای زندگی در شهر سوخته در سطحی بوده است که تمامی مورخان و باستانشناسان را شگفتزده کرده است! سیستم طراحی شهری و نظم و ترتیبی که در ساختمانسازی، طراحی معابر و نظم مشهود در ساخت و ساز و توسعه شهری وجود داشته است یکی از عجایب شهر سوخته است. شبکه آبرسانی از رود هیرمند به مناطق مختلف شهر و منازل مسکونی در کنار سیستم فاضلاب شهری مجهز از دیگر نکات جالب توجه این شهر است.
به فراخور این سازمان شهری نظاممند و مترقی این تمدن در زمینههای صنعتی، علمی و هنری در وضعیت مطلوبی قرار داشته است. یکی از نکات جالب توجه این شهر پیشرفت علم پزشکی است. کشف جمجه دختر نوجوانی که عمل جراحی مغز روی آن انجام شده است یکی از مواردی است که تمامی کارشناسان را شگفتزده کرده است. در سال ۱۳۸۵ بقایای جسدی متعلق به یک زن جوان کشف شد که یک چشم مصنوعی داشته است. این کشف حیرتانگیز به این فرضیه دامن زد که ساکنان شهر سوخته با موجودات فضایی ارتباط داشتهاند!
تمدن شهر سوخته در زمینه صنعت و رونق صنایع مختلف هم نمونهای عالی و بینظیر است. سفالگری و جواهرسازی یکی از مشاغل مهم این شهر بوده است. معرقکاری، حصیربافی و صنعت نساجی از دیگر صنایع مهم این شهر بودهاند که بر اساس مستندات پیشرفت صنعت نساجی در این شهر جای تأمل دارد. کشاورزی، ماهیگیری و بازرگانی از دیگر مشاغل مهم شهر سوخته بهحساب میآیند.
کشف برخی از وسایل و آثار بهجا مانده از این تمدن بر عجایب و اسرار این سرزمین افزوده است. جام منقّش به تصویر یک بز در حالات مختلف حرکتی بهعنوان نخستین پویانمایی شناخته میشود. کورههای ذوب آهن، چکش، مُهرهای شخصی و وسایل بازی تختهنرد از جمله مواردی هستند که کشف آنها شگفتی و سئوالات فراوانی ایجاد کرده است. وسعت این منطقه و کشف آثار حیرتانگیزی که از نشانههای وجود یک آرمانشهر نظاممند و عظیم در پنجهزار سال قبل است مهمترین دلایل شهرت و اهمیت شهر سوخته بهحساب میآیند.
منطقه تاریخی شهر سوخته امروزه یکی از مهمترین و مشهورترین آثار باستانی ایران است. این میراث ملی گرانبها در استان زرخیز و زیبای سیستان و بلوچستان قرار دارد. پس از استقلال شهرستان هامون از زابل، در حال حاضر شهر سوخته در شهرستان هامون و در سی کیلومتری جنوب مرکز این شهر یعنی شهرستان محمدشهر واقع شده است. این منطقه باستانی در ۵۵ کیلومتری شهر زابل و در مسیر جاده زابل به زاهدان قرار دارد.
برای بازدید از شهر سوخته و موزه دیدنی آن بهترین راه خرید بلیط هواپیمای زابل و سفر هوایی است. با توجه به فاصله زیاد این منطقه از سایر نقاط کشور پرواز مستقیم یا غیر مستقیم به شهر زابل گزینه مناسبی برای بازدید از این سرزمین تاریخی و مسحورکننده است. مسافرت با قطار یا سفر جادهای هم برای علاقمندان به ایرانگردی پیشنهاد ویژهای است. با مسافرت جادهای تجربهای بهیادماندنی از بازدید مناطق کویری ایران برای شما رقم خواهد خورد. در هر یک از مسیرهای منتهی به زابل و شهر سوخته بسیاری از شهرهای کویری و زیبای ایران را خواهید دید.
استان سیستان و بلوچستان یکی از اصیلترین و با قدمتترین مناطق ایران است که میتوان آنرا گنجینه تاریخ و تمدن این سرزمین نامید. هر منطقه و هر شهر این استان پهناور میراثدار تمدنی باشکوه و دارای تاریخی اعجابانگیز است. منطقه هامون و شهر سوخته اصلیترین نماد این تمدن غنی و باشکوه است. سفر به شهر سوخته و بازدید از فضای ستایشانگیز آن تجربهای است که هر گردشگر ایرانی و هر شهروند دوستدار این آب و خاک را مسحور و شیفته خود خواهد ساخت. شهر سوخته میراث سرزمینی است که صلح، علم، هنر و همبستگی نماد آن است و عنوان “سوخته” فقط نشانهای برای از یاد نبردن داستان خاکستر و ققنوس در روزگاران تاریک این سرزمین است.
شهر سوخته یکی از مهمترین آثار تاریخی و ملی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت .رسیده است
کلیه حقوق وب سایت متعلق به آژانس توتک سفر تدبیر می باشد.
طراحی وب سایت: ایران تکنولوژی